مى‌شود، مثلااً: براى كشف مؤلف كتابى كه مؤلفش هنوز شناخته نشده، يا كشف بانيان اصلى يك بناى تاريخى، يا مفاد موافقت نامه‌اى كه در صدها سال قبل بين دو دولت بزگر دنيا منعقد شده و مفاد آن در صفحات تاريخ ضبط نگرديده، از همين روش، (راه جمع قرائن) استفاده مى‌شود، گاهى قرائن مزبور به اندازه‌اى زياد است كه مى‌توان از روى آن يك نظر قاطع داد، ولى در پاره‌اى از اوقات بيش از يك دليل‌ ظنى‌ ارزش ندارد. اين بسته به وضع قرائن و طرز جمع آورى آن است. (دقت كنيد)

ما مى‌خواهيم اين‌ روش‌ را به بحث‌هاى مربوط به عقائد، مسائل مذهبى و مخصوصاً به بحث‌ شناسايى پيامبران‌ تعمم دهيم و از آن استفاده كنيم.

بسيارى از اوقات مى‌توان با قطع نظر از معجزات‌ از همين راه، صدق و كذب گفتار مدعى نبوت را دريافت!

از نظر خوانندگان گرامى مى‌گذرانيم:

1- وضع محيط دعوت‌

بايد محيطى را كه مدعى نبوت از آنجا برخاسته دقيقاً بررسى كنيم كه از ميان چه مردمى برخاسته؟ سوابق آن جمعيت از نظر تمدن و توحش و آشنايى به اصول اخلاقى تا چه اندازه بوده؟ و جمعيت آن محيط در برابر دعوت مدعى نبوت، چه عكس العملى نشان داده‌اند؟

2- زمان دعوت‌

بايد ببينيم كه مدعى نبوت از چه زمانى قيام كرده؟ وضع دنيا در آن زمان چگونه بوده است؟ و بشر در آن زمان در چه علومى مهارت‌