اقتصادى است. يعنى كسى كه فعّاليّت اقتصادى دارد، از جادّه‌ها استفاده مى‌كند، از امنيّت بهره مى‌گيرد، از رسانه‌هاى جمعى كمك مى‌گيرد، و از ديگر امكانات بهره‌مند مى‌گردد. اگر اين امكانات نبود، كار اقتصادى ممكن نمى‌شد، يا بهره كمى داشت. بنابراين وظيفه دارد سهمى از هزينه‌هاى كارهاى عمومى دولت، كه در انجام امور اقتصادى او مؤثّر است را بپردازد، و اين يك امر طبيعى است. حال اگر بعد از پرداختن ماليات، چيز اضافه‌اى براى او باقى نماند، خمس به او تعلّق نمى‌گيرد، و اگر اضافه بماند 80 درصد آن مال خود اوست، و 20 درصد ديگر كه خمس است در حال حاضر عمدتاً صرف مسائل فرهنگ اسلامى، و حفظ عقايد و ارزشها مى‌گردد، كه سود آن عايد مردم مى‌شود. چون اگر حوزه‌ها نباشد، نسل آينده از اسلام دور و جدا مى‌گردد. بنابراين، اساساً نبايد قلمرو مالياتها را با وجوه شرعيّه مخلوط كرد.

نحوه پرداخت خمس‌

مسأله 19- اگر مجتهد يا نماينده او صلاح ببيند مى‌تواند مقدار بدهى بدهكار را با او دستگردان كند يعنى خمس را به مجتهد يا نماينده‌اش مى‌دهد و سپس همان را از او قرض مى‌كند و به ذمّه بگيرد تا به تدريج در آينده بپردازد.

مسأله 20- كسى كه بدهى زيادى از خمس دارد و قادر به اداى‌