استعمارى نيست قبائى است درست به قامت آن، و بيانگر همه محتواى آن در تمام اشكالش، با تمام ريزه كاريهايش.

آرى «استضعاف» اين كلمه پر معنى و وسيع را كه هر گونه «استحمار» و «استثمار» و تضعيف فكرى، سياسى، اقتصادى و اجتماعى رابه منظور بهره‌كشى از فرد يا گروهى در بر مى‌گيرد بجاى آن گذاشته، و در همه جا آن را مى‌كوبد و «مستضعفان» را به قيام بر ضد «مستكبران» (خود برتر بينان استعمارگر) دعوت مى‌كند و وعده نصرت و پيروزى به آنها مى‌دهد.

فى المثل آنجا كه آغاز سخن از فرعون است مى‌گويد «او در روى زمين برترى جوئى كرد».

و مردم را به گروههائى تجزيه نمود.

و ميان آنها جدائى افكند.

و جمعى را استضعاف كرد.

او از مفسدان بود

در اين چند جمله كوتاه «انگيزه» استعمار يعنى برترى جوئى، و برنامه آن، تفرقه افكنى، و عامل اجراى آن يعنى تضعيف همه نيروهاى سازنده و خلاق، و نتيجه آن يعنى فساد و افساد، بيان شده است.

سپس استعمار شدگان را با چند جلمه فشرده و صريح و گويا به قيام دعوت مى‌كند:

ما اراده كرده‌ايم كه بر مستضعفين در زمين منّت گذاريم.

و آنها را پيشوايان و آنها را وارثان، سازيم ... (آغاز سوره قصص) سخن به دراز كشيد، و ما هنوز در آغاز گفتگو از استعمار و مخصوصاً بُعد قرآنى آن هستيم امّا با يك جمله آن را پايان مى‌دهيم و باقى را به ميعاد ديگرى موكول مى‌كنم.

قرآن هيچگاه «ضعيفان» را نستوده، هرگز به آنها وعده پيروزى نداده، بلكه به «مستضعفان» يعنى آنان كه بالقوه نيرومندند هر چند تحت فشار دشمن موقتاً به ضعف گرائيده‌اند، امّا دائماً در تلاشند، در حركتند، در تكاپو، مى‌جوشند، و مى‌خورشند، مى‌غرند، فرياد مى‌كشند، و آنى باز نمى‌ايستند، وعده داده است. آرى اينها مشتعفند، و وعده پيروزى الهى مخصوص آنها است.

شاخه اقتصادى استعمار

گر چه از نظر ما خطرناكترين نوع استعمار استعمار فكرى‌ است ولى امروز استعمارگران ترجيح‌