اين معنى است كه تمام خصوصيت‌هاى يك موجود از خدا و بنا به فرمان اوست.

افعال انسان چگونه است؟ آيا اعمال و افعالى كه انسان بنابه ميل و اختيار خود انجام مى ‌دهد نيز از خداوند است؟ بايد گفت انسان كارهايى انجام مى ‌دهد كه در آنها مختار و آزاد است اما قدرت بر انجام آنها چيزى نيست كه از پيش خود داشته باشد. در واقع، قدرت بر انجام اين افعال را او از سوى خداوند متعال دارد. اين كه انسان از قدرت خود سوءاستفاده يا حسن استفاده مى ‌كند و يا اين كه آن را در راههاى غلط به كار مى ‌گيرد مسئله ديگرى است اما حقيقت اين است كه قدرت او چيزى است كه خداوند به انسان داده است.

اصل مطلب در اين است كه در انديشه توحيدى، هيچ موجودى از پيش خود استقلال ندارد. هر موجودى اگر عملى انجام مى ‌دهد به اين دليل است كه او اثر خداوند را نشان مى ‌دهد و مؤثر مستقل در سراسر عالم هستى فقط ذات پاك خداست.

عده‌اى در اين انديشه راه افراط را پيش گرفته‌اند (مانند اشعريها كه طايفه‌اى از اهل تسنن هستند). آنان به طور كلى علل و اسباب مادى را انكار كرده‌اند. به نظر آنان آتش هيچ تأثيرى در سوزاندن اجسام ندارد و آب هيچ گونه نقشى در روياندن گياهان ندارد. پس چرا آتش مى ‌سوزاند؟ به نظر آنان آتش علت سوزاندن نيست بلكه عادت خداوند براين است كه هر وقتى جسم به آتش نزديك شد خداوند آن را مى ‌سوزاند و هر وقت آب به پاى گياه ريخته شد، خداوند آن را مى ‌روياند. به نظر آنان آب و آتش مانند يكديگرند و هيچ فرقى با هم‌