مطالعه و برسى جهان و كشف اسرار آن توصيه كرده است. آن كتاب آسمانى مى ‌خواهد ما با مطالعه اسرار آسمان و زمين، فكر بلند خود را فقط در مسايل پيش پا افتاده و روزمره مادى محصور و محدود نسازيم. 16 اين كتاب بزرگ تفكر درباره آسمانها و اسرار آفرينش را نشانه عقل و دانش شمرده و مومنين را به آن فرا مى ‌خواند:

«اولم ينظرو فى ملكوت السموات و الارض و ما خلق‌الله من شيئى‌؛ آيا در ملكوت آسمانها و زمين و هر چه خدا آفريده نمى ‌نگرند؟. [1]

مى ‌توان موضوع تفكر و تامل در كتاب آفرينش را در كلمات پيشوايان بزرگ دينى يافت، يعنى كسانى كه در سايه قرآن كريم رشد كرده‌اند. در سخنان حضرت اميرالمؤمنين على عليه السلام مى ‌خوانيم: 17

«عبادة كالتفكر فى صنعة الله!؛ هيچ عبارتى مانند تفكر كردن در اسرار جهان خلقت نيست»! [2]

اما به راستى اين همه توصيه به مطالعه آسمان و زمين و دريافتن اسرار آنها فقط براى افزودن دانش نظرى ماست بدون تأثير روحى و عملى در ما؟ آيا خداوند متعال از مطالعه آسمان و زمين نمى ‌خواهد در روح ما تأثيرى ژرف ايجاد شود؟ بى‌شك دينى كه اساسش بر رشد و تعالى روح و ارزشهاى والاى انسانى است، توصيه‌هاى آن نيز به دنبال چنين هدفى است. در واقع انسان با تفكر و تأمل در جهان خلقت و دريافت نشانه‌هاى متعدد عظمت آن بيشتر به خُردى خود پى مى ‌برد. او در مى ‌يابد در چه جهان گسترده و با چه ارتباط و نظم‌

[1]. (سوره اعراف آيه 184)

[2]. سفينة البحار، جلد 2، ماده «فكر» صفحه 382.