است. از سوى ديگر مى ‌دانيم دانشمندان ما در بحث اصول عقايد آن را به طور مستقل به عنوان اصل دوم اساسى عقايد مذهبى در كنار اصل اول‌ «توحيد» و خداشناسى قرار مى ‌دهند.

درست است كه بحث عدالت يكى از بحثهاى مهم و اساسى خداشناسى است اما امتياز ويژه‌اى به آن دادن دليل ديگرى دارد.

در اوايل اسلام يعنى از همان دوران امامان بزرگ ما عليهم السلام، در ميان مسلمانان عده‌اى پيدا شدند كه به طور كلى موضوع‌ «عدل و ظلم» را در مورد خداوند نفى كردند. آنها همان‌ «اشاعره» يا پيروان‌ «ابوالحسن اشعرى» بودند كه قبلًا به نام وى اشاره شد.

آنها مى ‌گفتند: در اصل نه عدالت و نه ظلم هيچ يك درباره خداوند معنا و مفهومى ندارد. خداوند هر كارى كه بكند عين عدالت و حق است!

از آنها مى ‌پرسيدند: اگر خداوند تمام پيامبران و نيكوكاران و مردم صالح را به دوزخ بفرستد و تمام بدكاران را به جهنم، در اين صورت او مرتكب ظلمى نشده است؟ در جواب مى ‌گفتند: خير او هر كارى مى ‌كند، عين عدالت است. اصولًا، ظلم و عدالت در حق او چه معنايى دارد؟ او «فعّال ما يشاء» است. به اين صورت آنان كار را به جايى رساندند كه در كمال صراحت روشن‌ترين و فطرى‌ترين اصول دينى را نيز منكر مى ‌شدند.

البته آنان در اين كار خود قصد خدمت به دين را داشتند. آنان گمان مى ‌كردند با اين اعتقاد، تقدس بيشترى نسبت به ساحت مقدس خداوند كرده و اين را يك نوع‌ «توحيد كامل» مى ‌پنداشتند. اما غافل از آن كه با چنين افراط كاريهايى چه هرج و مرجى در انديشه دينى ايجاد