به اين ترتيب تمام آنچه مربوط به عقايد و اعمال و برنامه زندگى است همراه با خطاب‌ «اعْلَمُوا» مورد توجه قرار گرفته و دعوت به آگاهى هرچه بيشتر در تمام اين زمينه‌ها شده است. [1]

2- سرزنش‌هاى مكررّ برترك تفكّر

گاه مى‌فرمايد: «افَلا تَتَفَكَّروُنَ‌؛ آيا انديشه نمى‌كنيد» (انعام 50)

و گاه بعد از تبيين آيات مختلف الهى اعم از تكوينى و تشريعى مى‌فرمايد:

«لعلهم يتفكرون‌؛ اينها به خاطر آن است كه شايد انديشه كنند» (بقره 219، اعراف 176)

و گاه مى‌گويد: «اوَلَمْ يَتَفَكرّوُا؛ «آيا آنها فكر و انديشه خود را به راه نينداختند»؟

(روم 8)

همه اين تعبيرات دعوتى است به لزوم انديشه و لزوم انديشه دليلى است بر امكان شناخت. [2]

3- تأكيد بر لزوم «تعليم» و «تعلّم»

در سوره توبه آمده است:

«فَلَوْلا نَفَرَمِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقّهُوا فِى الّديِنِ وَليُنْذِرُوُا قَوُمَهُمْ اذا رَجَعُوا الَيُهِمُ لَعَلَّهُمْ يَحْذَروُنَ؛

[1]. در روايات اسلامى نيز در اين زمينه تأكيد فراوان شده است و حديث معروف‌ «طَلَبُ الْعِلْمِ فَريضَةٌ عَلى‌ كُلِّ مُسْلِمِ و مسلمة» كه از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم نقل شده گواه روشن اين معنى است (بحارالانوار، ج 1، ص 117) و امام صادق مى‌فرمايد «طَلَبُ الْعِلمِ فَريضَةٌ عَلى‌ كُلِّ حالِ» (بحارج 2، ص 172).

[2]. در حديثى از پيغمبر اكرم مى‌خوانيم: «اعْدُ عالِماً اوْ مُتَعلَمِاً اوْ مُسْتَمِعاً اوْ مُحّباً وَلا تَكِنُ الْخامِس؛ هميشه يا دانشمند باش يا دانش طلب و يا شنوا از دانشمندان، و يا دوستدار آنان، هرگز نفر پنجمى نباش كه هلاك خواهى شد» (محجة، جلد 1، صفحه 22)