خويش دفع مى‌كند، افراد پرهيزگار نيز در زير سپر اطاعت فرمان خدا، خويش را از عذاب الهى مصون مى‌دارند. [1]

گاه تقوا را به سه مرحله تقسيم كرده‌اند: تقوا در برابر كفر، تقوا در برابر گناه، و تقوا در مقابل آنچه انسان را از ياد خدا غافل مى‌كند. [2]

ولى روشن است كه همه اينها به همان ريشه‌اى كه در آغاز گفته شد باز مى‌گردد.

تفسير و جمع‌بندى‌

* تقوا پيشه كنيد تا نور، علم بر قلبتان بتابد!

در نخستين آيه‌ قرآن با صراحت مى‌گويد: «اين كتاب آسمانى مايه هدايت صاحبان تقوا و پرهيزگاران است»، اين تعبير به خوبى تأثير تقوى را به عنوان زمينه ساز هدايت ثابت مى‌كند.

حقيقت همين است كه تا يك مرحله از تقوا در وجود انسان نباشد، ممكن نيست بتواند از كتب آسمانى و سرچشمه‌هاى هدايت بهره گيرد، حدّاقل تقوا آن است كه انسان در مقابل حق تسليم باشد، و دشمنى و عناد و لجاجت به خرج ندهد، كسانى كه فاقد اين مرحله از تقوا هستند مسلماً به جايى نمى‌رسند و هيچ هدايتى را پذيرا نمى‌شوند.

طبيعى است كه هر قدر روح تقوا و تسليم در مقابل حق و پذيرش واقعيت‌ها در انسان قوى‌تر گردد، استفاده او از منابع هدايت نيز به همان نسبت بيشتر مى‌شود.

منابع هدايت و در رأس همه آنها قرآن مجيد همچون باران حيات‌بخش است كه تنها در زمينه‌هاى آماده و شيرين انواع گل‌هاى معرفت را مى‌روياند، زيرا شوره‌زار ثمرى جز خس ندارد.

تعبير به‌ «هُدَىً» (هدايت) به صورت مصدر تأكيدى بر اين واقعيت است كه اگر روح تقوا در انسان زنده شود قرآن براى او يك پارچه هدايت خواهد بود (دقت كنيد).

بعضى از مفسّران بزرگ گفته‌اند كه از اين تعبير چنين بر مى‌آيد كه پرهيزگاران‌

[1]. روح البيان، جلد 1، صفحه 30 و 31.

[2]. روح البيان، جلد 1، صفحه 30 و 31.