6- چگونه كمال توحيد خداوند نفى صفات از اوست؟

سؤال‌

در خطبه اوّل نهج‌البلاغه از اميرالمؤمنان عليه السلام نقل شده است:

«وَ كَمالُ تَوْحيدِهِ الاخْلاصُ لَهُ وَ كَمالُ الاخْلاصِ لَهُ نَفْىُ الصِّفاتِ عَنْهُ؛

كمال توحيد خدا، اخلاص براى اوست و كمال اخلاص، نفى صفات از خداست». چگونه مى‌توان گفت كه كمال توحيد و يگانگى او، در گرو نفى صفات از اوست؟!

پاسخ‌

دليل اين موضوع را در كلام خود اميرمؤمنان عليه السلام در همين خطبه مى‌خوانيم:

«لِشَهادَةِ كُلِّ صِفَةٍ انَّها غَيْرُ الْمَوْصُوفِ وَ شَهادَةِ كُلِّ مَوْصُوفٍ انَّهُ غَيْرُ الصِّفَةِ».

توضيح اين كه: در بحث‌هاى مربوط به صفات خدا ثابت شده است كه صفات خداوند عين ذات پاك اوست و مانند صفات بشر زايد بر ذات نيست، به اين معنا كه در صفات ممكنات، ذات چيزى است و صفت چيزى ديگر؛ مثلًا، علم غير از ذات ما و عارض بر ذات ماست، ولى صفات خداوند چنين نيست، يعنى علم او عين ذات اوست و به عبارت ديگر ذاتى است كه تمام علم، تمام قدرت و تمام حيات است، بنابر اين منظور حضرت از اين كه كمال توحيد و اخلاص، نفى‌