«علو» و برترى‌جويى مراتبى دارد. مثلًا گاه شخص مى‌خواهد حاكم بر ديگران باشد و ديگران مانند بنده‌اى خوار و ذليل به او خدمت كنند. گاهى اين اندازه كه مى‌خواهد مقدّم بر ديگران باشد كه بند كفشش از بند كفش ديگران بهتر باشد.

اين مرحله از مراحل بسيار مشكل خصوصاً براى اهل علم و به‌ويژه كسانى است كه در مصدر كارى قرار مى‌گيرند، يا در بين مردم داراى جايگاه خاصّى مى‌شوند. جدايى از اين مراحل كار آسانى نيست، زيرا

«آخِرُ ما يَخرُجُ مِن قُلُوبِ الصِدّيقينَ حُبُّ الجاهِ‌

؛ آخرين چيزى كه از دل راستگويان خارج مى‌شود، دوستى جاه و مقام است». [1] اصلاح نفس در تمام مراحل ديگر (شهوت جنسى، هواى نفس، حبّ دنيا، حبّ ثروت) آسان‌تر است. يعنى همه اينها را مى‌شود از دل بيرون كرد، امّا بيرون كردن حبّ جاه كارى دشوار است.

نكته جالب حديث، عبارت «قلوب الصّدّيقين» است. معلوم مى‌شود كه در قلب صدّيق هم ممكن است حبّ جاه باشد.

اكنون اين سؤال مطرح مى‌شود كه راه مبارزه با برترى‌جويى چيست؟

برخى در جواب اين سؤال گفته‌اند: براى مبارزه با اين صفت مذموم بهتر است انسان در بين مردم ناشناخته بمانَد. يعنى گمنام و در يك جمله، منزوى زندگى كند. شايد به همين دليل جمعى از بزرگان اخلاق و آنان كه در سير و سلوك قدم برمى‌داشتند مى‌كوشيدند مشهور نشوند.

ولى به عقيده ما اين راه اساسى براى مبارزه با برترى‌جويى و حبّ جاه نيست، زيرا چنين چيزى سلامت است ولى سعادت و تكامل نيست. اگر انسان در ميان جمعيّتى داراى پست و مقام باشد ولى حبّ جاه در دلش لانه نكند، اين براى او تكامل و افتخار است. اينكه از محيط ناسالم بيرون برويم تا آلوده به گناه نشويم‌

[1]. مصباح الانس بين المعقول والمشهود، ص 197.