شخص شفاعت‌كننده. و اين جوانب است كه چهره اصلى شفاعت و فلسفه آن را روشن مى‌سازد. مثلًا گناهانى مانند ستم به‌كلّى از دايره شفاعت بيرون شمرده شده و قرآن مى‌گويد: ظالمان شفيع مُطاعى ندارند. واگر ظلم را به‌معناى وسيع كلمه- چنانكه در برخى احاديث خواهد آمد- تفسير كنيم، شفاعت منحصر به مجرمانى خواهد بود كه از كار خود پشيمان و در مسير جبران و اصلاحند. در اين صورت شفاعت پشتوانه‌اى خواهد بود براى توبه و ندامت از گناه.

و اينكه برخى تصوّر مى‌كنند با وجود ندامت و توبه نيازى به شفاعت نيست اشتباهى است كه پاسخ آن را به‌زودى خواهيم داد.

از طرف ديگر، طبق آيه 28 سوره انبياء، تنها كسانى مشمول بخشودگى از طريق شفاعت مى‌شوند كه به مقام «ارتضاء» رسيده و، طبق آيه 87 سوره مريم، داراى عهد الهى‌اند.

اين دو عنوان، چنانكه از مفهوم لغوى آنها و از رواياتى كه در تفسير اين آيات وارد شده استفاده مى‌شود، به‌معناى ايمان به خدا و حساب و ميزان و پاداش و كيفر و اعتراف به حسنات و سيّئات (نيكى اعمال و بدى اعمال) و گواهى به درستى تمام مقرّراتى است كه از سوى خدا نازل شده، ايمانى كه در فكر و سپس در زندگى آدمى انعكاس يابد و نشانه چنين بازتاب و انعكاسى اين است كه خود را از صفت ظالمان طغيانگر كه هيچ اصل مقدّسى را به رسميّت نمى‌شناسند بيرون آورَد و به تجديدنظر در برنامه‌هاى خود بپردازد.

قرآن درباره آمرزش گناهان در سايه شفاعت فرموده است: « «وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا»؛ اگر از اين مخالفان آن‌گاه كه به خود ستم مى‌كردند (و فرمان‌هاى خدا را زير پا مى‌گذاردند)، به نزد تو مى‌آمدند و از خدا طلب آمرزش مى‌كردند و پيامبر هم براى آنها استغفار مى‌كرد، خدا را بسيار توبه‌پذير و مهربان مى‌يافتند». [1] در اين آيه‌

[1]. سوره نساء، آيه 64.