بجود». بنابراين، آنها كه با عجله غذا مى‌خورند هضم اوّل در دهانشان صورت نگرفته، و كار معده سنگين مى‌شود.

اين چشمه‌هاى فعّال، كه در تمام عمر انسان مشغول جوششند، نشانه عظمت و بزرگى خداست كه اگر نباشد انسان بدون آنها قادر به ادامه زندگى نخواهد بود.

خلاصه اين كه مادّى‌ها روح را تشبيه به بزاقهاى دهان، و آثار فيزيكى و شيميايى آن كرده، و هر دو را مادّى مى‌دانند؛ نه چيزى ماوراى عالم حسّ و مادّه.

ديدگاه خداپرستان به بيان روشن‌تر

انسان تركيبى از دو حقيقت است: يكى كم ارزش، و ديگرى بسيار پرارزش. بعد جسمانى انسان بسيار كم ارزش است. خداوند در مورد اين بُعد مى‌فرمايد:

«وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ»؛ ما انسان را از گل خشكيده‌اى (همچون سفال) كه از گل بدبوى (تيره رنگى) گرفته شده، آفريديم». [1]

طبق اين آيه شريفه خاكى كه انسان از آن خلق شد يك خاك معمولى نبود، بلكه خاكِ لجنِ بدبويى بود. و اين حدّاكثر قدرت‌نمايى پروردگار است كه از خاكى بدبو و متعفّن، موجودى شريف، كه اشرف موجودات عالم است را آفريد. ضمناً دانشمندان علوم تجربى معتقدند كه اوّلين آثار حيات از لجن‌هايى بوده كه از كف درياها برخواسته است.

امّا عنصر دوم انسان، روحى است كه از شدّت شرف و عظمت، خداوند آن را روح خود خوانده، در حالى كه مى‌دانيم خداوند روح و جسمى ندارد. همان‌گونه كه كعبه را از شدّت شرافت و عظمت، بيت‌اللّه ناميد، در حالى كه او جسم نيست تا نيازى به خانه داشته باشد. اين مطلب در مورد شهر الله هم صادق است.

[1]. سوره حجر، آيه 26. مضمون اين آيه، در آيه 33 و 28 نيز آمده است.