ولى همّام به اين جواب مجمل قانع نشد و همچنان اصرار ورزيد لذا حضرت حمد خدا را به جا آورد و بر پيامبرش درود فرستادند (شروع به جواب تفصيلى كرد) فرمودند:

شرح: همّام يكى از ياران پرهيزكار على (عليه السلام) بود و چه نام با مُسمّايى داشت، زيرا (همام) به معنى بسيار غمگين است، او همّ و غمّ بسيار داشت ولى همّ و غمّ او به خاطر دنيا نبود.

اختلاف است كه اين همّام كيست؟ ابن ابى الحديد معتزلى مى‌گويد: همّام بن شريح است و مرحوم مجلسى در بحارالانوار مى‌گويد: اظهر اين است كه همّام بن عبادة بن خثيم‌ [1] است يكى از عُبّاد هشت‌گانه مى‌باشد.

درباره علت- تامّل على (عليه السلام) در جواب همّام وجوهى گفته‌اند كه: ما چهار وجه آن را ذكر مى‌كنيم:

1. در آن مجلس افراد بيگانه و اغيارى بوده‌اند كه حضرت صلاح نمى‌ديدند اين گوهر عظيم و گرانبها و اين كلمات پرمحتوى در اختيار بيگانگان قرار گيرد به همين جهت تأمل فرمود، تا مجلس از اغيار خالى شود، زيرا (گوش نامحرم نباشد جاى پيغام سروش).

2. شوق و عطش همّام با تأمّل خود بيشتر كردند، تا طالب بهتر در ژرفاى جان او تجاى گيرد، و اين طريقه را در تعليم مطالب بايد از مولى على (عليه السلام)

[1]. شرح نهج‌البلاغه خويى، ج 12، ص 114 چاپ اسلاميه.