3- روش آنها تواضع است‌

3. مَشْيُهُم التّواضع‌

ترجمه: «راه رفتن آنها (پرهيزكاران) تواضع و فروتنى است». [1]

[1]. نكته ادبى: حمل اسم معنا پر اسم ذات صحيح نيست، براى همين جهت گفته‌اند زيدٌ عدلٌ يا مجاز در اسناد است عدل به زيد مجازى است و گوينده مى‌خواهد بگويد از بس زيد عادل است كَانَّ مجسّمه عدل شده است نه ذاتى كه متصف به عدل است، يا مجاز د ركلمه است كه زيد عدل را تأويل به زيد عادل كنند، يعنى مجاز در كلمه عدل صورت گرفته يا مجاز در حذف است، يعنى مضاف در اينجا حذف شده و زيد ذوعدل (زيد صاحب عدالت است) بوده است، با اين مقدمه روشن مى‌شود كه حمل تواضع بر مشى مجاز است، زيرا مشى آنها متّصف به تواضع است نه اين كه خود تواضع باشد و اين معناى قول مرحوم خويى است كه مى‌گويد: (وَفِى الاسنادِ ايضاً تَوسُّعٌ) و همين مراد ابن ابى الحديد است كه مى‌گويد: تقديرُه" اى تَقدِيرٌ جملةِ وَمشْيُهُم التّواضُع" وَصفةُ مَشيِهِم، التّواضُع فَحُذِفَ المُضافٌ" اى صِفةٌ".

دو نكته قابل ملاحظه: 1. در مجاز در حذف مضاف كلمه‌اى كه مجازا و در غير مورد به كار برده شده بايد حدف شود. در مثال بالا مضاف تواضع حذف گردد مثل مضاف عدل، ولى ابن ابى الحديد در مبتدا يعنى (مشيهم) تصرف كرده و اين برخلاف روش ادبا است، از سه وجه مذكور در نحوه مجازيت، مجاز در اسناد مناسب‌تر است، يعنى مراد مولى على عليه‌السلام اين است كه گويا راه رفتن آنها خود تواضع شده، نه اين كه متواضعانه و متصّف به تواضع باشد.

مرحوم خويى در فراز قبلى يعنى (ملبسهم الاقتصاد) هم فرموده (وفى الاسناد توسّع) به خلاف ابن ابى الحديد كه قائل به مجازيت نشده و به نظر مى‌رسد حق با مرحوم خويى باشد، زيرا اقتصاد همچنان كه در عبارت مرحوم خويى است عبارت است از (التوسّط بين الافراط والتفريط) يعنى اقتصاد ميان و حد وسط بين افراط و تفريط است. بنابراين لباس پوشيدن آنها منطبق بر حد وسط و اقتصاد است. اگر افراط و تفريط حدى و مصاديقى منطبق بر خود داشته باشند حد وسط و اقتصاد هم داراى مصاديقى است كه لباس پوشيدن پرهيزكاران باشد. پس در اين فراز مجاز به كار برده شده، يعنى گويا لباس پوشيدن پرهيزكاران خود حد وسط و ملاك ارزش شده نه اين كه منطبق بر حد وسط باشد.