مى‌توانند مبادرت به اين كار نمايند؛ ولى زنان كافى در تمام مراكز بهداشتى- درمانى و يا بيمارستانها، براى اين كار آموزش داده نشده‌اند، انجام اين كار توسّط پزشك مرد چه حكمى دارد؟ در صورتى كه اين كار توسّط زن صورت گيرد، آيا مشاهده توسّط دانشجويان پزشكى پسر به منظور يادگيرى اشكال دارد؟

جواب: اين كار جز در موارد ضرورت جايز نيست. و اگر ضرورتى باشد، مادام كه دسترسى به جنس موافق است، مراجعه به جنس مخالف جايز نمى‌باشد.

سؤال 694. شخصى از نظر مرجع تقليدش اطّلاع نداشته، و اقدام به بستن لوله‌هاى خود نموده است. آيا پس از اطلاع از حرمت، بايد جبران كند؟

جواب: لازم نيست.

سؤال 695. تبليغ و ترويج مردم مسلمان ايران در امر جلوگيرى و كنترل جمعيت به عنوان يك كار فرهنگى، اقتصادى و اجتماعى جامعه ايرانى در منابر و محافل دينى، چه حكمى دارد؟

جواب: در صورتى كه اهل خبره و كارشناسان متدين، مسأله كنترل و محدود ساختن مواليد را يك ضرورت اجتماعى تشخيص دهند، شرعاً مى‌توان به‌طور موقّت با آن موافقت كرد، و يا در صورت لزوم به طور حساب شده از آن تبليغ نمود. در ضمن بايد توجّه داشت كه افزايش نسل به عقيده هيچ كس جزء واجبات نيست، بنابراين محدود ساختن، حرام نمى‌باشد، مگر در مناطقى كه تغيير بافت جمعيتى به زيان مسلمين يا پيروان مكتب اهل‌بيت عليهم السلام باشد، كه در چنين مواردى بايد برنامه كنترل مواليد تعطيل شود.

در ضمن بايد در موارد كنترل جمعيت به جاى افزايش كمّى به سراغ افزايش كيفى رفت، تا مسلمانانى عالمتر و كارآمدتر به جامعه اسلامى تحويل داده شوند، و عزّت و عظمت مسلمين حفظ شود. و نيز بايد توجه داشت كه در مواردى كه طبق تشخيص اهل خبره متعهد، كنترل جمعيت ضرورى است، بايد حتماً از وسايل مشروع استفاده كرد، نه از وسايل نامشروعى مانند سقط جنين و امثال آن.