يعقوب بن سكيت استاد و پيشواى «ادبيات عربى»

همچنين بنيان گذاران تفسير مانند: عبداللَّه بن عباس دانشمند معروف اسلامى كه در طليعه مفسّران اسلام قرار دارد و تشيّع او مانند روز روشن است. جابر بن عبداللَّه انصارى، ابى بن كعب، سعيد بن جبير، سعيد بن مسيب، و محمد بن عمرو واقدى، او نخستين كسى است كه به اعتراف «ابن نديم» و عدّه‌اى ديگر علوم قرآن را جمع آورى كرد و از شيعيان على عليه السلام بود، نام كتاب تفسير او «الرغيب» است.

همچنين بنيان گذار علم «حديث» يعنى: ابو رافع (خادم پيامبر) صاحب كتاب «الاحكام والسنن والقضايا» كه از دوستان خاص امير مؤمنان على عليه السلام و سرپرست بيت المال آن حضرت در كوفه بود.

بعد از ابو رافع پسرانش على بن ابى‌رافع‌ [1] منشى مخصوص على عليه السلام و عبيد اللَّه بن ابى رافع به دنبال پدر، قدم برداشتند و خدمات او را تكميل نمودند نفر اوّل پس از پدرش نخستين كسى است كه در علم فقه كتاب نوشته، و نفر دوم نخستين كسى است كه در علم تاريخ و ضبط حوادث و آثار اسلامى كتابى تأليف نموده است. [2]

نخستين كسى كه در علم كلام و عقايد دست به تأليف زد ابوهاشم فرزند «محمد بن حنفيه» است كه كتاب جالبى در اين زمينه نوشته.

سپس عيسى بن روضه تابعى است كه تا زمان امام باقر عليه السلام زنده بود، و بر خلاف آنچه «سيوطى» تصور كرده، اين دو نفر دانشمند شيعه از واصل بن عطا و ابوحنيفه در علم كلام و عقايد پيش قدم‌تر بوده‌اند.

پس از اين دو دانشمند، شخصيتهاى برجسته‌اى از شيعه در اين ميدان قدم‌

[1]. رجال نجاشى، ج 1، ص 65؛ مؤلفوا الشيعة فى صدر الاسلام، ص 18

[2]. رجال طوسى، ج 47، ص 17؛ فهرست طوسى، ج 107، ص 464؛ تأسيس الشيعه، ص 281 و 332؛ تهذيب التهذيب، ج 7، ص 11؛ الكنى والالقاب، ج 1، ص 74؛ مؤلفوا الشيعة فى صدر الاسلام، ص 8