براى درك اين حقيقت نظرى به تاريخ فرزندان على عليه السلام مى‌اندازيم كه در رأس آنها امام سجاد زين العابدين عليه السلام قرار داشت. او پس از شهادت پدرش امام حسين عليه السلام از دنيا و دنياپرستان در آن محيط پرغوغا كناره‌گيرى نمود و تنها به عبادت و تربيت اخلاق و تهذيب نفس و زهد مى‌پرداخت، و او بود كه اين باب را به روى جمعى از تابعين مانند حسن بصرى و طاووس يمانى و ابن سيرين و عمر بن عبيد و امثال آنها كه در وادى زهد و عرفان قدم گذاردند، گشود؛ در حالى كه اوضاع چنان بود كه مى‌توانست خداشناسى از دلهاى مردم به كلى برچيند و از نام خدا اثرى جز بر سر زبانها باقى نماند.

پس از آن حضرت، فرزندش امام باقر عليه السلام و نوه‌اش امام صادق عليه السلام بر سر كار آمدند و بنى العباس شروع شد، دسته اوّل رو به زوال و اضمحلال قطعى مى‌رفتند و دسته دوم هنوز قدرت كافى پيدا نكرده بودند.

اين موقعيت حساس، مجال خوبى به امام صادق عليه السلام داد، كابوس ظلم برچيده شد و حجاب تقيّه كنار رفت، و او توانست احكام خدا و احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله را كه از يك سرچشمه صاف، يعنى از پدرش او هم از جدّش اميرمؤمنان، و او هم از رسول خدا صلى الله عليه و آله، گرفته بود، همه جا منتشر سازد.

در آن موقع آيين تشيّع به سرعت بى نظيرى انتشار يافت، و راويان حديث با شوق زيادى از آن حضرت اخذ حديث مى‌كردند، كه تعداد آنها از شماره بيرون بود.

تا آنجا كه ابوالحسن وشاء به يكى از اهالى كوفه مى‌گفت: در همين مسجد (مسجد كوفه) چهار هزار نفر افراد بافضيلت و اهل ورع و دين ديدم كه همه مى‌گفتند: جعفر بن محمد براى ما چنين روايت كرد! [1]

ما نمى‌خواهيم با ذكر شواهد گوناگون دامنه اين سخن را طولانى كرده و از

[1]. رجال نجاشى، ج 40، ص 80. در برخى منابع به جاى رقم متن نهصد شيخ محدث آمده است‌