اسم الکتاب : قاعده لاضرر، ترجمه القواعد الفقهية المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 33
مقام اوّل: مدرك قاعده «لا ضرر»
شكّى نيست كه نفى ضرر و ضرار، از امورى است كه عقل مستقلًا به آن حكم
مىكند [1]؛ علاوه بر آنكه مواردى از آيات قرآن نيز شاهد بر آن بوده،
و بسيارى از روايات نيز بر آن دلالت دارند. [2]
شواهد قرآنى دلالت كننده بر نفى ضرر
آيه اوّل: خداوند متعال در آيه 233 سوره بقره مىفرمايد:
« «... لا تُضَارَّ والِدَةٌ بِوَلَدِها وَ لا مَوْلُودٌ لَهُ
بِوَلَدِهِ ...»؛ ... نبايد بر
[1]. شك نيست كه موارد فراوانى از قاعده لا ضرر، تحت قاعده عقلى قبح
ظلم داخلمىشود- مانند خيار غبن فاحش- ولى نمى توان ادعا كرد كه عقل، در فهم قبح تمام
موارد قاعده لا ضرر مستقل باشد؛ بنابراين دليل عقل تمام موارد آن را پوشش نمىدهد.
[2]. و اما اجماع، در بعضى از موارد، قاعده لا ضرر مجمع عليها است-
مانند خيار غبن- ولى اجماعى بر تمام موارد قاعده وجود ندارد؛ علاوه بر اينكه بر فرض
وجود اجماع، اجماع مدركى است و حجّت نمىباشد.
اسم الکتاب : قاعده لاضرر، ترجمه القواعد الفقهية المؤلف : مكارم شيرازى، ناصر الجزء : 1 صفحة : 33