تنبيه ششم: قاعده شامل عدميات (عدم حكم) هم مى‌شود؟

در اين كه قاعده «لا ضرر»، احكام وجودى را در بر مى‌گيرد شكى نيست؛ صحبت بر سر اين است كه آيا عدم حكم را هم در بر مى‌گيرد يا نه؛ يعنى اين‌كه آيا مى‌توان براى اثبات حكمى، در مواردى كه از عدم آن حكم، ضررى حاصل مى‌شود، به اين قاعده متوسّل شد؟ به اين‌كه بگوييم نبود اين حكم، موجب ضرر است، و به حكم قاعده «لا ضرر»، نبود اين حكم نفى مى‌شود، در نتيجه خود حكم اثبات مى‌شود.

مثالى كه در اين‌جا مى‌زنند، در مورد ضمان كسى است كه انسان حُرّى را حبس كند، و در نتيجه مقدار كارى در مدّت حبس از او فوت شود؛ يا كسى قفس پرنده‌اى را باز كند، و پرنده پرواز كند و برود؛ در اين دو مورد، عدم ضمان، موجب مى‌شود به شخص حُرّ و صاحب پرنده، ضرر وارد شود؛ و اثبات ضمان، آن ضرر را رفع مى‌كند. (عدم حكم به ضمان، موجب ضرر است، و به حكم قاعده «لا ضرر»، ضمان را ثابت مى‌كنيم).

البته در مثال دوم اشكال روشنى وجود دارد؛ و آن اين‌كه مثال‌