مواهب حيات مى‌يابيم و از آن نفع مى‌بريم، اعم از جان و مال و آبرو و ....

و اين گفته كه در موارد از دست دادن آبرو، ضرر صدق نمى‌كند، حرف صحيحى نيست. بله، مى‌توان گفت كه كلمه ضرر در اين مورد كمتر استفاده شده است؛ و بيشتر در مواردى به كار مى‌رود كه اسباب حصول مطلوب وجود داشته و مقتضى موجود بوده، سپس مانعى ايجاد شود كه از رسيدن به آن منافع محروم شويم؛ و اين معنا از بسيارى از آيات قرآن نيز استفاده مى‌شود، چرا كه در موارد زيادى ضرر را در مقابل نفع به كار برده است؛ مانند: «... وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَ لَا يَنْفَعُهُمْ‌ ...» [1] و «يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُ وَ مَا لَا يَنْفَعُهُ‌ ...» [2] و «يَدْعُو لَمَنْ ضَرُّهُ أَقْرَبُ مِنْ نَفْعِهِ‌ ...» [3] و «وَلَا يَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ ضَرّاً وَ لَا نَفْعاً». [4]

با توجّه به آن‌چه گفته شد، با وجود امكان رجوع به آن‌چه در ذهن بعد از تتبع موارد استعمال حاصل مى‌شود، نيازى نيست خود را به زحمت بياندازيم تا ضابطه كليه براى معناى ضرر به دست‌

[1]. سوره بقره (2)، آيه 102.

[2]. سوره حج (22) آيه 12.

[3]. سوره حج (22)، آيه 13.

[4]. سوره فرقان (25)، آيه 3.