سند شماره 67

تاریخ : 19 اکتبر 1978 27 مهر 1357

طبقه بندی : محرمانه

از : سفارت آمریکا در تهران

به : وزارت امور خارجه واشنگتن

موضوع : نظری به پیش

1 خلاصه، در حالی که هنوز بسیار زود است که پیش گویی های مشخصی بشود، نشانه های

تشویق کننده ای در دست است مبنی بر اینکه بحران ایران از مرحله تب آلود گذشته و چشم اندازهایی برای

راه حل سازنده گشوده است معذالک تعدادی از نقاط خطرناک دیگر بین حال حاضر و انتخابات عمومی

که برای ماه ژوئن آینده پیش بینی شده است در پیش است. (پایان خلاصه).

2 با گذشت بدون حادثه روز عزاداری جهت قربانیان حکومت نظامی در 16 اکتبر و حل اختلافات

کارگری اخیر و تبعید آیت اللّه خمینی به پاریس و نشانه های تحکیم حکومت شریف امامی اوضاع سیاسی

در ایران اندکی تسکین یافته است. معذالک با توجه به اینکه حکومت نظامی کنترل همه مراکز بزرگ

جمعیتی را در دست دارد قرائت و کشف رمز عمق این حالت آسودگی واقعا ممکن نیست.

3 چهره های سیاسی در میان مخالفین که کوشیدند بر امواج نارضایی عمومی به رهبری آیت اللّه

خمینی و ملاها سوار شوند اندکی از جاه طلبی های خود کاسته اند در حالی که دو یا سه هفته قبل بیشتر این

سیاستمداران علنا خواستار برکناری شاه بوده اند و بیشتر آنها اکنون اعلام می دارند که لزوم ادامه رهبری

شاه را می پذیرند هرچند در چهارچوب یک جامعه دمکراتیک طبق قانون اساسی باشد. همین چهره ها

همچنین به نحو بی سروصدایی آغاز کرده اند که تا خود را از خمینی کنار بکشند و خواستار خویشتنداری

از ملاها بشوند.

4 این تغییر موضع تااندازه ای ممکن است جنبه تاکتیکی داشته باشد و منعکس کننده کمبود شوق و

حرارت در رویارویی با حکومت نظامی باشد. معذالک آنچه اساسی تر است این است که این تغییر وضع

ممکن است انعکاس این درک باشد که در صورتی که اوضاع متلاطم فروکش نکند و چشم انداز یک

حکومت لیبرال شده «جبهه ملی» در اوضاع و احوال کنونی از بوجود آمدن یک رژیم نظامی سرکوبگر

کمتر متحمل است. در این انعکاس این مسئله که تنها شاه می تواند از تحمیل یک دولت نظامی جلوگیری

کند و این که حیثیت و اعتبار مداوم او برای خویشتنداری ضروری است، کاملاً ثابت است.

5 بنابراین همین رهبران در حال حاضر در جستجوی راهی برای شرکت در ساخت حکومتی هستند

و آنچه ایده آل است اینکه آنها مایلند مأموریت دولتی به آنها داده شود و کابینه را به دست بگیرند. مثلاً

مردانی نظیر علی امینی که قبلاً «خواستار بود» که سمت نخست وزیری به او با اختیار تام بر نظامیان داده

شود اکنون می گویند که با کنترل حکومت بدون اختیارتر نظامیان راضی هستند و رهبری نظامیان را

مستقیما به عهده شاه واگذار خواهند کرد. مخالفان متواضع تر و واقع گرای دیگر صحبت از «حکومت

ائتلافی» می کنند.

6 به احتمال نزدیک به یقین کمتر شانسی وجود دارد که شاه سیاستمداران جبهه ملی را وارد کابینه

کنونی کند مگر اینکه این سیاستمداران نشان بدهند که آنها به طور اصیلی از پشتیبانی سیاسی مردم از