در اصول و ضروريات دين نيز ‌از زمان پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) تا اكنون‌ـ هرگز مسلمانى پيدا نمى‌شود كه معتقد باشد خدا، دوتاست يا نماز صبح، يك ركعت است يا بگويد كه به جاى ماه مبارك رمضان، بايد ماه رجب را روزه گرفت؛ يا به جاى روز نُهم ذى‌الحجه ‌كه حجاج بايد در عرفات باشند‌ـ روز نهم محرم را وقوف در عرفات قرار بدهد؛ آيا ميان مسلمانان اختلافى در اين مسأله گزارش شده است؟ در اين مسائل كه اعمال حج، طواف دارد، رمى جمرات دارد، داراى قربانى و احرام است، اختلافى وجود ندارد. آيا در اين موارد، مى‌توان قرائت‌هاى مختلف داشت؟! هرگز! البته روشنفكران جديد مى‌گويند كه همه اعمال حج، نمادين است. فردا شما هم مى‌توانيد به فلان جا برويد و به جاى اين طواف، مقدارى ورزش كنيد؛ و به جاى نماز خواندن رو به كعبه، در مقابل كاخ سفيد كرنش كنيد! اين، قرائت جديدى است. ما اين‌گونه مى‌فهميم و شما حق اعتراض نداريد. اين يك سليقه است و شما هم بايد آن را تحمل كنيد!

عزيز من! احكام اسلام سليقه‌اى نيست و اساساً قطعيات و ضروريات دين، فتوا نمى‌خواهد و تقليدبردار نيست. دوست و دشمن، كافر و مسلمان مى‌دانند كه قصاص، و حدود الاهى مانند بريدن دست دزد، براى اسلام است. كتاب‌هاى فقهى، سرشار از احكام قطعى و تغييرناپذيرى است كه هيچ تغيير يا اختلاف فتوايى، در آن‌ها وجود ندارد.

2. شناخت‌هاى عادىِ تغييرپذير

دسته ديگر، ديدگاه‌هاى ظنى است كه مى‌تواند متأثر از زمينه‌ها و ساختارهاى فرهنگى ـ اجتماعى باشد و گاهى ممكن است علوم ديگر، در شكل‌گيرى آن‌ها