انسان به طور فطرى از دود غليظ بدبو بدش مى‌آيد. ابتدائاً بچه‌ها از دود سيگار به سرفه مى‌افتند و ناراحت مى‌شوند ولى گاهى عادت و يك سلسله عوامل ديگر باعث مى‌شود كه انسان نه‌تنها بدش نمى‌آيد بلكه به آن علاقمند مى‌شود و نمى‌تواند رهايش كند با اين‌كه فطرتش مخالف اين بود و اصلا از دود بدش مى‌آمد اما عواملى اين مسير فطرى را عوض كرد. انسان از بوهاى خوب خوشش مى‌آيد، علاقه به بوى خوش، هواى لطيف، نسيم بهارى و‌... سر جايش هست اما در اين مورد خاص آن فطرت اوليه منحرف شده است. در مسائل معنوى هم كم و بيش چنين چيزى هست انسان به طور فطرى گرايش به سوى خدا دارد هرچند كه درست نشناسد. مى‌داند حقيقتى هست كه اين عالم متكى به اوست. گاهى اين گرايش فطرى به طور صحيح در مسير واقعى خودش پيش مى‌رود و به تكامل مى‌رسد مثل انبيا، اوليا و پيروانشان و احياناً بعضى از فيلسوف‌ها، حكما، عرفا ولى گاهى از مسيرش منحرف مى‌شود مثل اعتياد انسان به دود سيگار.

از ديدگاه اسلام پيدايش اديان غير توحيدى انحراف از مسير فطرت است. بررسى اين‌كه چه عواملى موجب اين انحراف شده بحث گسترده‌اى است كه تا حدود زيادى مربوط به مطالعه‌هاى جامعه‌شناسى است. جامعه‌شناسان در اين باره تحقيقات بسيارى انجام داده‌اند، ولى اين