روحانى اگر هر يك از اين سه شرط را نداشته باشد ضررى كه به اسلام مى زند بيش از نفعى است كه به آن مى رساند.

آيا اسلام مى تواند از همه انديشه ها و مذاهب و اعتقادات عالم به دور باشد؟ آيا مى توان به گرد جهان اسلام حصارى كشيد تا هيچ فكرى از افكار ديگران در ذهن مسلمانان رسوخ و هيچ مسأله اى به ذهن آنها خطور نكند و هيچ شكى برايشان پديد نيايد؟ شايد در گذشته چنين كارى تا حدّى ممكن بود امّا امروز كه دنيا مثل يك خانه است و همه نقاط آن به يكديگر نزديك شده است، افكار گوناگون به ذهن جوانان سرازير مى شود، لذا ما نمى توانيم چشمان خود را ببنديم و بگوييم كه با داشتن قرآن و روايات كارى به اين فرضيات و كفريات نداريم. وقتى اين افكار در ذهن مسلمانان پديد آمد و افرادى ناآگاهانه آنها را پذيرفتند، در قيامت از روحانيت مؤاخذه مى شود كه چرا اين افكار و ماهيت آنها را نشناختيد. در كتاب مكاسب،كه بزرگترين و غنى ترين كتاب فقاهتى و اجتهادى جهان است، نمى توان پاسخ سوسياليسم يا ساير نظامهاى اقتصادى را پيدا كرد. شيخ انصارى(رحمه الله) در اين زمينه كوتاهى نكرد، بلكه در آن زمان اين مسأله مطرح نبوده است. اكنون بايد ببينيم كه مثلاً سوسياليسم چيست و اصول آن كدام است و كجاى آن با اسلام موافق نيست.

بسيارى از مسائل امروز از ناحيه كشورهاى غربى وارد كشور ما مى شود و به اشكال گوناگون مطرح ميشود و به آنها پاسخ روشن، قانع كننده و بموقع داده نمى شود. اينگونه مطالب در گذشته نيز از سوى مكاتب غير اسلامى وارد كشور مى شد و بدون نام و نشان در كتابهاى درسى دانشگاهها وارد و در مجلات و روزنامه ها نيز نوشته مى شد و كسى نمى دانست كه ريشه آنها از كجاست. ورود اين شبهات در اذهان