بگذاريم و آنها را به دنيا عرضه كنيم. بايد نظام سياسى اسلام را بشناسيم و افرادى را تربيت كنيم كه بتوانند به سؤالات پاسخ دهند و نخواسته باشند با پاسخهاى بى مورد خود سر ديگران را گرم كنند بلكه واقعاً فهميده باشند كه نظام سياسى اسلام چيست، از كجا نشأت مى گيرد و بر چه اصولى استوار است. صِرف خواندن آيه و روايت كارى از پيش نمى برد. اگر ما فقط بگوييم: «أَطيعُوا اللّهَ و أَطيعُوا الرَّسولَ و اُولِى الأمرِ مِنْكُم»[1] و به امامت ائمه اثنى عشر و غيبت امام زمان(عليه السلام) و مقبوله عمربن حنظله و توقيع شريف: «...فَارجِعوُا فيها اِلى رُواةِ أَحادِيثِنا...»[2] استناد كنيم كافى نيست. ولايت فقيه ابعاد وسيعى دارد كه بايد همه آنها را در نظر گرفت و سؤالات متعدّد مردم را در همه زمينه ها پاسخ گفت.

يكى از مفاهيمى كه امروزه در همه جا رواج پيدا كرده و در كشورهاى اسلامى نيز مطرح است مفهوم آزادى است كه از آن مقدّستر پيدا نمى شود و لازم است كه روى آن بحث شود. در اعلاميه حقوق بشر و در منشور سازمان ملل مسأله آزادى مطرح شده است. ما نيز در شرح حقوق قانون اساسى يا شرح اعلاميه حقوق بشر در يك موضع انفعالى تصريح كرديم كه ما نيز آزادى عقيده، آزادى سياسى، آزادى در مسائل شخصى و آزادى در بيان داريم ولى آيا واقعاً اينگونه است و همه آنچه در اعلاميه حقوق بشر مى باشد موافق اسلام است؟

امروز فقهاى ما بايد فقه اسلامى را به شكلى عرضه كنند كه بتواند در مقابل نظامهاى حقوقى دنيا مقاومت كند و برترى خود را اثبات نمايد. در كتابهاى فقهى ما مباحث بسيارى به اقتصاد، سياست، قضا و دستگاه

[1] سوره نساء: 59.

[2] محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج 53، ص 180، روايت 10، باب 31.