حاصل سخن

همان طور كه پيش‌تر گذشت ـ بر اساس پيش‌بيني پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) ـ «گريز از عالمان دين» از جمله آفات خطرناكي است كه در عصر غيبت جامعه‌ها را تهديد مي‌كند، و هرگاه چنين شود، پيامدهاي توان‌فرسا و بلاهاي خانمان‌سوزي گريبان مردم را خواهد گرفت. از سوي ديگر، همان‌طور كه شكل‌گيري و پيروزي نهضت امام خميني(رحمه الله) در گرو تلاشها و خدمات روحانيت و نيز هم‌بستگي و اعتماد متقابل ميان مردم و اين قشر خدمت‌گزار بوده است، حفظ و تداوم و تعالي آن نيز وابسته به اتحاد و تعلق قلبي مردم به نظام ولايت‌فقيه و نهاد روحانيت است. بنابراين دو مقدمه، بايد كوشيد تا زمينه‌هاي اين يكپارچگي را شناسايي و آنها را تقويت كنيم، و نيز عواملي را كه موجب نقصان و شكست آن‌اند باز شناسيم و راهكارهاي رفع آنها را بيابيم و به كار بنديم.

بر شمردن بعضي از مهم‌ترين وظايف يك روحاني، در زمينه شناخت دين و نيازهاي زمانه، تهذيب نفس و آراسته شدن به اخلاق اسلامي، تلاش در تهذيب جامعه، و معرفي و تبليغ دين در حوزه‌هاي مختلف و...، پاره‌اي از مشكلات و آسيبهايي را كه متوجه نهاد روحانيت و نيز جامعه و نظام اسلامي است، روشن ساخت. همچنين در خلال اين بحث برخي راهكارهاي رفع اين مشكلات و آسيبها روشن گشت.

با توجه به آنچه گذشت، هر فردِ بادرايتي همواره مي‌بايد پندارها و گفتارها و رفتارهاي خويش را به نقد بنشيند، و همچنين از انتقادات و حتي عيبجوييهاي ديگران بهره ببرد: اِنَّ المؤمن لا يمسي و لا يصبح الاّ و نفسه ظنون عنده...؛[1] «همانا مؤمن شب و روز نمي‌كند، مگر آنكه به نفس خويش بدگمان است...». بنابراين فرموده،‌ اگر برخي رفتارهاي ما ـ در مقام يك روحاني ـ از جانب دوست يا دشمن به نقد كشيده شد، بايد از اين وضعيت به بهترين نحو سود جست و با تحليل و بازكاوي آن، در راه اصلاح و بهبود وضع خود و جامعه كوشيد.