مطلقاً لغو و ممنوع باشد. پرسش ما هم اين است كه شما براى اين حرف خود چه دليل منطقى داريد؟ چرا اگر كسى گرچه هزاران انسان ديگر را كشته و به خاك و خون كشيده باشد، نبايد اعدام شود؟ صِرف اين كه در اعلاميه جهانى حقوق بشر آمده، چه دليلى است بر اين كه مجازات اعدام، كار باطل و نادرستى است؟ مگر اجماع و اتفاق‌آرايى از گذشته تا به حال در بين فلاسفه و انديشمندان در اين باره وجود داشته است؟ در مقابلِ كسانى كه اعلاميه جهانى حقوق بشر را نوشته‌اند عده زيادى نيز وجود دارند كه اين نظر را قبول ندارند. چه دليلى وجود دارد كه چون آنها نظر ما را قبول ندارند ما بايد با آنها همراه شويم؟ چرا آنها با ما همراه نشوند؟ تنها دليلى كه وجود دارد اين است كه چون آنها پول و زور و قدرت دارند، بتوانند هر كار كه بخواهند انجام دهند. اينان با تكيه بر قدرت و نفوذشان هر جا كه دلشان مى‌خواهد اعلاميه جهانى حقوق بشر را عَلَم مى‌كنند و بر سر ملت و دولتى مى‌كوبند، كه اينها ناقض حقوق بشرند. هر كجا هم كه منافعشان ايجاب نكند خودشان حقوق بشر را زير پا مى‌گذارند و آب هم از آب تكان نمى‌خورد!

در هر حال از بازى‌هاى سياسى كه بگذريم، از منظر بحث علمى، پرسش ما اين است كه منطقاً چه دليلى وجود دارد كه اين حقوق مطلق است و هيچ استثنايى ندارد؟ اگر مى‌گويند چون طبيعت داده است، مى‌گوييم حق غذا خوردن را هم طبيعت داده، ولى آيا شما آن جا هم مى‌گوييد اين حق مطلق است و انسان مى‌تواند هر غذايى را از هر كس و هر كجا باشد، بخورد؟ آيا مى‌تواند به بهانه اين كه گرسنه است گوسفند و مرغ همسايه را كباب كند و بخورد؟ اگر همه حقوق مطلق باشند، ديگر وضع قانون لغو مى‌شود و اين همه قوانينى كه در كشورها براى محدود كردن حيطه رفتار و فعاليت افراد وضع شده، كارى نابه‌جا و حداقل بى‌ثمر خواهد بود.

نتيجه بحث تا اين قسمت اين است كه حقوق طبيعى به اين معنا كه موجودى به نام طبيعت وجود دارد كه حقوقى را اعطا مى‌كند، سخنى سست و بى‌منطق است. معناى معقول حقوق طبيعى مى‌تواند اين باشد كه مقتضاى طبيعت و ماهيت يك موجود، برخوردارى از يك سلسله حقوقى است كه دوام و بقاى آن طبيعت به آنها بستگى دارد. در مورد اين معنا نيز گفتيم نهايت چيزى كه با اين بيان مى‌توان نتيجه گرفت، اثبات فى‌الجمله يك‌سرى حقوق است، اما اين كه اين حقوق مطلق باشند و هيچ گونه محدوديت و استثنايى نداشته باشند از اين بيان استفاده نمى‌شود.