آنها را به ناحق مى‌ريزند و در اين راه از هيچ جنايتى فروگذار نمى‌كنند. جناياتى كه در سال‌هاى اخير در بوسنى اتفاق افتاد يا جناياتى كه رژيم غاصب صهيونيستى بر عليه مردم مظلوم و ستم‌ديده فلسطين مرتكب مى‌شود، روى همه حيوانات را سفيد كرده است. اينان حتى به كودكان و اطفال شيرخوار رحم نمى‌كنند و فرزند شيرخوار را در دامان مادر مورد اصابت گلوله قرار مى‌دهند. زهى وقاحت و حيوانيت! چنين انسان‌هايى نه تنها كرامتى ندارند، كه از سگان درنده نيز پست‌تر و بى‌حرمت‌ترند. در هر حال حرمت و كرامت انسان نيز مانند حق حيات او مطلق نيست بلكه مشروط به شرايط و محدود به رعايت حدود و ضوابطى است.

در مورد «حق آزادى» نيز به تفصيل بحث كرديم. گفتيم آزادى نيز به صورت مطلق نمى‌تواند معقول باشد و هيچ كجاى دنيا چنين نيست و حداقل اين است كه مى‌گويند آزادى هر فرد محدود به آزادى ديگران است؛ يعنى هر فرد تا آن‌جا آزاد است كه مزاحم آزادى‌ها و حقوق ديگران نشود. اصلا خود وضع قانون و تدوين نظام حقوقى به معناى قرار دادن حد و مرز براى رفتار افراد است. هم‌چنين اشاره كرديم حق آزادى فروعاتى نظير آزادى تجارت، آزادى انتخاب شغل، آزادى عقيده، آزادى بيان و آزادى مطبوعات دارد كه در اعلاميه حقوق بشر نيز به آنها اشاره شده است. نوع اين آزادى‌ها را معمولا همه قبول دارند كه نمى‌شود مطلق و بى‌قيد و شرط باشد؛ مثلا هيچ كشور و دولتى اجازه نمى‌دهد به بهانه حق آزادى تجارت، مواد مخدر و مواد غذايى و داروهاى مضر و خطرناك آزادانه در جامعه خريد و فروش شود و دست به دست بگردد. مثال‌هايى را نيز در اين رابطه ذكر كرديم كه نمونه خيلى زنده و به روز آن مسأله شيوع بيمارى جنون گاوى در بين گاوهاى كشور انگلستان بود كه به تبع آن واردات گوشت گاو از اين كشور در تمام دنيا ممنوع شد و هيچ كس هم به ذهنش نيامد كه اين برخلاف آزادى تجارت است. ساير آزادى‌هاى سياسى و اجتماعى را نيز تقريباً همه قبول دارند كه در محدوده‌اى است كه به مصالح جامعه لطمه‌اى وارد نشود و منافع اجتماعى در مخاطره نيفتد.

2. مسأله آزادى بيان و مطبوعات

يكى از آزادى‌هايى كه موضوع آن بيشتر در عصر مدرنيته پيدا شده و اين روزها نيز زياد بر آن تأكيد مى‌شود. مسأله «آزادى بيان» و «آزادى مطبوعات» است. قبل از رنسانس و دوران