الْعِلْمِ يَقُولُونَ ءَامَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَ مَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُولُوا الاَْلْبَب[1]؛ اوست كسى كه اين كتاب (قرآن) را بر تو فرو فرستاد. پاره‌اى از آن، آيات محكم (= صريح و روشن) است. آنها اساس كتابند؛ و (پاره‌اى) ديگر متشابهاتند (كه تأويل پذيرند). امّا كسانى كه در دل‌هايشان انحراف است براى فتنه‌جويى و طلب تأويل آن (به دلخواه خود،) از متشابه آن پيروى مى‌كنند، با آن‌كه تأويلش را جز خدا و ريشه‌داران در دانش كسى نمى‌داند. (آنان كه) مى‌گويند: «ما بدان ايمان آورديم، همه (چه محكم و چه متشابه) از جانب پروردگار ماست»، و جز خردمندان كسى متذكّر نمى‌شود.

6. انسان پست‌تر از حيوان

همين انسانى كه خداوند بدو كرامت بخشيده است گاهى آيات الهى را فراموش مى‌كند و با تحريف و تأويل آنها درصدد فريب مردم و سوء استفاده از آراى ايشان برمى‌آيد. همين خدايى كه آيه «وَ لَقَدْ كَرَّمْنَا...» را نازل فرموده، در جاى ديگر درباره همين انسان دو پا مى‌فرمايد: وَ لَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الاِْنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَ يَفْقَهُونَ بِهَا وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لاَ يُبْصِرُونَ بِهَا وَ لَهُمْ ءَاذَانٌ لاَ يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالاَْنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغفِلونَ[2]؛ و در حقيقت، بسيارى از جنّيان و آدميان را براى دوزخ آفريده‌ايم. (چرا كه) دل‌هايى دارند كه با آن (حقايق را) دريافت نمى‌كنند، و چشمانى دارند كه با آن نمى‌بينند، و گوش‌هايى دارند كه با آنها نمى‌شنوند، آنان همانند چهارپايان بلكه گمراه‌ترند. (آرى،) آنها همان غافل ماندگانند. اين عده از راز زندگى، هدف آفرينش و فرجام زندگىِ خويش غافل هستند و تنها در انديشه ارضاى شهوات و تمايلات حيوانى بوده، و همانند حيوان سر در آخور دارند! آنها به فكر دنياى خويشند و هيچ گاه در انديشه آينده خود و جهان ابدى نمى‌باشند: إنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الَّذِينَ كَفَرُوا فَهُمْ لاَ‌يُؤْمِنُونَ[3]؛ بى‌ترديد، بدترين جنبندگان پيش خدا كسانيند كه كفر ورزيدند و ايمان نمى‌آورند.

آن كسانى كه از نعمتى بزرگ مانند نعمت «عقل» بهره‌مند هستند و از نعمت‌هاى بى‌شمار خداوند استفاده مى‌كنند و با اين وجود، چشمان خويش را بر روى حقايق بسته، و از انجام وظيفه نسبت به خداى آفريننده كوتاهى نموده و با اهل حق و حقيقت عناد مىورزند، از هر