اسم الکتاب : نظريه حقوقى اسلام المؤلف : مصباح یزدی، محمد تقی الجزء : 1 صفحة : 251
بنابراين بايد از كلىگويى دست برداريم و قوانين مشخص و روشن بيان نماييم. به همين دليل، معتقديم ما نيازمند قوانين آسمانى و الهى هستيم.
5. كرامت انسان در قرآن
پرسش اساسى در اين زمينه اين است كه منشأ كرامت انسان چيست؟ «انسان» با «حيوانات» داراى تفاوتهاى اساسى است. چيزهايى در «انسان» يافت مىشود كه در ساير حيوانات يافت نمىشود؛ اما در عين حال، حيوانات نيز داراى برخى صفات و ويژگىهايى هستند كه انسان فاقد آن است؛ براى مثال، سگها داراى شامه بسيار قوى هستند كه مىتوانند به پليس در كشف مواد مخدر مخفى شده كمك نمايند. نيز بعضى حيوانات ديگر مثل گاو، گوسفند، گربه، مرغ و خروس مىتوانند وقوع زلزله را از پيش درك نمايند. لرزههاى اوليه، كه قبل از وقوع زلزله پديد مىآيد، براى اين حيوانات قابل درك است. بنابراين، بعضى حيوانات از نظر طبيعى داراى برترىهايى بر انسان هستند. حال به چه علت بايد اين حيوانات در تسخير و خدمت انسان باشند؟ چرا حيوانات نبايد داراى كرامت و احترام باشند؟! مكاتب انسانىشناسىِ غربى كه تفسيرى مادىگرايانه از انسان ارائه مىكنند چه دليلى بر كرامت و امتياز انسان نسبت به ساير حيوانات دارند؟ اگر چه حقوق مندرج در اعلاميه جهانى حقوق بشر، مبتنى بر كرامت و اصالت آزادىهاى انسان است، اما هيچ تبيين عقلانى يا تبيين اخلاقى براى آن ارايه ندادهاند و البته در صدد بيان اين مطلب هم نبودهاند.
ديدگاه اسلام در مورد كرامت و منشأ آن چيست؟ آيا كرامت عام و فراگير است يا قابل استثنا است؟ در قرآن كريم، آيات مختلفى درباره كرامت انسان وجود دارد؛ از جمله مىفرمايد: وَ لَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِى ءَادَمَ وَ حَمَلنَهُمْ فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْنَهُمْ مِنَ الطَّيِّبَتِ وَ فَضَّلْنَهُمْ عَلَى كَثِير مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلا[1]؛ و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم، و آنان را در خشكى و دريا [بر مركبها]برنشانديم، و از چيزهاى پاكيزه به ايشان روزى داديم، و آنها را بر بسيارى از آفريدههاى خود برترى آشكار داديم.
آدمىزادگان را تكريم نموديم و دليل آن اين كه آنان را هم در خشكى و هم در دريا بر مركبها قرار داديم، و در حالى كه حيوانات از چيزهاى كثيف و آلوده مىخورند، روزى انسان