«خير» را اراده مى‌كند، البته «شرّ» را نيز به انسان‌ها مى‌شناساند. براى تحقق انتخاب‌گرى، انسان بايد هر دو راه را بشناسد: وَ هَدَيْنَهُ النَّجْدَيْنِ[1]؛ و هر دو راه [خير و شر]را بدو نموديم. هدف اصلى، شناخت راه «خير» و پيمودن آن تا نيل به كمال و قرب الهى است، امّا مگر نه اين است كه انسان بايد اين راه را آگاهانه و از سر انتخاب بپيمايد؟ اگر چنين است، اين اختيار و انتخاب وقتى تحقق پيدا مى‌كند كه انسان بر سر دو راهى قرار گيرد و با شناخت هر دو راه خوب و بد يكى را برگزيند: فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَ تَقْوَيهَا[2]؛ سپس پليدكارى و پرهيزگاريش را به آن الهام كرد.

خدا هم راه فجور، بزه‌كارى و بى‌بندوبارى را به انسان نشان مى‌دهد و هم راه تقوا و پارسايى را. از اين رو، در انسان هر دو انگيزه وجود دارد: هم انگيزه براى كار خير و هم انگيزه براى كار شر. اگر در انسان تنها انگيزه پيمودن راه خوب وجود داشت و آدمى فاقد شهوت، غضب و ساير تمايلات نفسانى بود، در اين حالت، «انتخاب» به معناى صحيح و تام كلمه واقع نمى‌شد.

6. عنايت خاص الهى در جهت تحقق كمال انسان

بر اساس اين كه خداى متعال اراده كرده كه انسان با اراده خويش، راه خير را بپيمايد، طبعاً بايد زمينه امور خير بيشتر فراهم شود تا پيمودن راه خير، آسان‌تر گردد: يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ اليُسْرَ وَ لاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ[3]؛ خدا براى شما آسانى مى‌خواهد و براى شما دشوارى نمى‌خواهد. پس اگر لغزشى از انسان سر زند و از راه خير منحرف گردد، بايد زمينه بازگشت براى او فراهم باشد تا بتواند گذشته خويش را جبران نمايد. از اين رو، خداوند راه توبه را باز كرده است: عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُم وَ عَفَا عَنْكُمْ[4]؛ خدا مى‌دانست كه شما با خودتان ناراستى مى‌كرديد، پس توبه شما را پذيرفت و از شما درگذشت.

نيز براى اين كه انسان انگيزه بيشترى براى كار خير داشته باشد، پاداش كار خير را ده برابر قرار داده است: مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمثَالُهَا وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلاَ يُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَ هُمْ لاَ يُظْلَمُونَ[5]؛ هر كس كار نيكى بياورد، ده برابر آن [پاداش]خواهد داشت، و هر كس كار بدى بياورد، جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود. كسى كه كار خوب انجام دهد، ده برابر آنچه استحقاق