امر مفيد است، اگر تكليف الزامى به روزه گرفتن نبود، چندان انگيزه براى انجام اين كار نداشتيم و به نتايج آن، يعنى سعادت، كمال و قرب الهى نمى‌رسيديم. ممكن است در ميان ميليون‌ها انسان، فقط يك يا دو نفر يافت شوند كه كارهاى خوب را فقط به خاطر مفيد بودن آن انجام دهند و بقيه اگر الزامى در كار نباشد چندان اهميتى به آنها نمى‌دهند. خدا «دستگاه تكليف» را براى انسان قرار داد تا زمينه رشد و سعادت او فراهم گردد. اگر امر و نهى و تكاليف شرعى مقرّر نمى‌شد، انسان‌ها از رسيدن به هدف خلقت، يعنى قرب و كمال بازمى‌ماندند. وقتى براى انسان اين ايمان و باور حاصل شود كه «واجبات» و «محرمات» از سوى خدا قرار داده شده تا انسان به سعادت هميشگى برسد، خود را مقيد به اطاعت از اوامر الهى مى‌نمايد.

7. ظهور كامل عبوديت تكوينى در قيامت

از مطالب گذشته روشن شد كه مسأله «تكليف» و «عبوديت» در رابطه «انسان با خدا» با مسأله «تكليف» در رابطه «انسان با انسان» تفاوت اساسى دارد. در هيچ شرايطى از شرايط اجتماع و دوره‌هاى تاريخى و در هيچ عالَمى از عوالم، عبوديت انسان نسبت به خدا تغيير نمى‌كند. البته ظهور تام و كامل اين عبوديت در روز قيامت خواهد بود: إِنْ كُلُّ مَنْ فِى السَّمَوَتِ وَ الاَْرْضِ اِلاَّ ءَاتِى الرَّحْمَنِ عَبْداً. لَقَد أَحْصيَهُمْ وَ عَدَّهُمْ عَدّاً، وَ كُلُّهُم ءَاتِيهِ يَوْمَ الْقِيَمَةِ فَرْداً[1]؛ هر كه در آسمان‌ها و زمين است جز بندهوار به سوى [خداى] رحمان نمى‌آيد؛ يقيناً آنها را به حساب آورده و به دقت شماره كرده است و روز قيامت همه آنها تنها، به سوى او خواهند آمد. هم‌چنين مى‌فرمايد: يَوْمَ هُمْ بَرِزُونَ لاَ يَخْفى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَىْءٌ لِمَنِ الْمُلكُ الْيَوْمَ، لِلَّهِ الْوَحِدِ الْقَهَّارِ[2]؛ آن روز كه آنان ظاهر گردند، چيزى از آنها بر خدا پنهان نمى‌ماند. امروز فرمانروايى از آنِ كيست؟ از آنِ خداوند يكتاى قهّار است.

مالكيت مطلق از كيست؟ كسى نيست جواب بگويد. خدا خود جواب مى‌دهد: لِلَّهِ الْوَحِدِ الْقَهَّارِ. در هيچ عالَمى از عوالم وجود امكان ندارد كه «عبوديت» از «مخلوقات» سلب گردد، چه رسد به اين عالَم دنيا و دوره‌هاى تاريخى آن. نمى‌توان گفت: در دوره‌هاى سابق، اين رابطه عبوديت و بندگى وجود داشته و در عصر مدرن اين رابطه وجود ندارد! نيز نمى‌توان گفت: رابطه عبوديت در كشورهاى پيشرفته، از بين رفته است و انسان‌هايى كه در اين كشورها زندگى