سؤال اساسى هم‌چنان فراروى فلاسفه حقوق وجود دارد كه چه برهانى اثبات مى‌كند كه بايد حق و حقوقى براى انسان‌ها قايل شد؟ چه دليل قطعى عقلى وجود دارد كه انسانى بر انسان ديگر حقى دارد؟

واقعيت اين است كه هيچ مكتب حقوقى تا به حال نتوانسه پاسخى مقبول براى پرسش مذكور ارائه دهد و برهانى روشن بر اين مسأله اقامه كند. تنها چيزى كه در حال حاضر بر آن تأكيد مى‌شود اين است كه چون مردم خودشان با هم توافق كرده‌اند، اين حقوق معتبر است. حتى اعلاميه حقوق بشر را هم مى‌گويند اعتبارش به اين است كه دولت‌ها به عنوان نماينده مردم و ملت‌ها آن را امضا كرده‌اند. اين، نهايت چيزى است كه امروزه گفته مى‌شود و غير از آن هيچ دليل عقلى قانع‌كننده‌اى ارائه نشده كه ايجاب كند حتماً بايد انسان‌ها حقوقى بر يكديگر داشته باشند و هر كس موظف باشد حقوقى را براى ديگران بر عليه خود بپذيرد. اين هم كه گفته مى‌شود اعتبار حقوق، ناشى از توافق مردم است، در واقع ابتناى يك مسأله بر مشهورات و مسلّمات و مقبولات بين مردم است كه اصطلاحاً جدل ناميده مى‌شود و در علم منطق بحث شده كه با تكيه بر جدليات نمى‌توان برهان تشكيل داد. برهان وقتى تشكيل مى‌شود كه قياسى مبتنى بر بديهيات ارائه شود؛ در حالى كه استدلال فلاسفه حقوق در اين زمينه صرفاً مبتنى بر مسلّمات و مقبولات است كه گفتيم يك استدلال جدلى است.

5. برهانى بر نشأت گرفتن همه حقوق از حق خداوند

اما تبيين دين در اين زمينه اين است كه همه حقوق از يك حق ناشى مى‌شود و ريشه تمامى حقوق يك حق است و آن حق خداست. حقوقى كه انسان‌ها بر يكديگر دارند برگرفته شده از حقى است كه خداوند بر انسان‌ها دارد. بر اين اساس، ترتيب بحث در اين جا به اين صورت خواهد بود كه ابتدا بايد وجود خدا با برهان اثبات شود و سپس اين مسأله كه خداوند بر انسان‌ها و مخلوقاتش حق دارد نيز با برهان به اثبات برسد. بحث اثبات وجود خدا مربوط به علم كلام و الهيات است و از بحث فعلى ما خارج است، اما اين كه چگونه و چرا خداوند بر انسان‌ها و تمامى مخلوقاتش حق دارد، بحثى است كه در اين جا به توضيح آن مى‌پردازيم.

هرجا بخواهد حقى براى كسى در مورد چيزى يا كسى ثابت شود مبتنى بر اين است كه يك نحوه مالكيتى براى او نسبت به آن شىء يا شخص درست شود. آنچه كه مورد تصديق و پذيرش عقل است اين است كه مالك مى‌تواند و حق دارد در ملك خود تصرف كند؛ اما اگر