زهدورزى و دورى از زخارف و لذايذ دنيا و اجتناب از آن بود. سپس به تدريج چيزهاى مختلفى به آن اضافه شد و مسلك‌ها و طريقه‌هاى خاصى به عنوان آداب و رسوم «تصوف» و امثال آن در ميان برخى از طوايف مسلمانان پديد آمد. اين احتمال بسيار قوى است كه بسيارى از اين آداب و رسوم از غير مسلمانان گرفته شده باشد. هم‌چنين گاهى با اين توجيه كه اسلام روش خاصى را تعيين نكرده است، هر كس هر راهى را كه تشخيص داده براى اين مقصد مفيد است انتخاب كرده و در پيش گرفته است. علاوه بر آن، گاهى از برخى آيات و روايات استنباط‌ها و برداشت‌هايى صورت گرفته و سعى شده بر روش‌هايى كه غير مسلمانان داشته‌اند تطبيق گردد. البته تماس‌هاى مستقيم با ساير اقوام و ملل نيز در پديد آمدن اين مجموعه بى‌تأثير نبوده است. به هر حال مجموعه اين عوامل دست به دست هم داده و مسلك‌ها و طريقه‌هاى مختلفى را با نام «عرفان» و «تصوف» و امثال آن‌ها در ميان مسلمانان پديد آورده است.

روش مهم و كلى غير مسلمانان در اين زمينه، تضعيف قواى بدنى و قطع توجه به امور مادى بوده و هست. امروزه نيز در ميان طوايف مختلفى از هندوها ـ به خصوص جوكى‌ها ـ آداب و رسوم خاصى وجود دارد كه عمده‌اش «ضبط نفس» است و سعى مى‌كنند با رياضت‌هايى كه بر خود تحميل مى‌كنند قدرت روحى خود را افزايش دهند. براى مثال، غذايشان را بسيار كم مى‌كنند تا حدى كه گاهى روزهاى متوالى را تنها با خوردن چند دانه بادام به سر مى‌برند؛ يا يكى از كارهايشان اين است كه سعى مى‌كنند تدريجاً احتياجشان به تنفس كم شود و بتوانند مدت زيادى نفس خود را حبس كنند. آنان معتقدند با اين كارها روح تقويت مى‌شود و قدرت روحى آنان افزايش مى‌يابد. در هر صورت، مرتاضان هندى كه چنين آداب و رسومى دارند و انواع رياضت‌ها را بر خود تحميل مى‌كنند، در عمل نيز به آثار و نتايجى مى‌رسند و به قدرت‌هايى دست پيدا مى‌كنند.

در ميان مسلمانان نيز برخى از طوايف متصوفه و منسوبين به عرفان اسلامى كم و