الوهيّت

درباره مفهوم «اِله» و «اُلوهيّت» بحثهاى زيادى ميان صاحبنظران، انجام گرفته كه در كتب تفسير قرآن، مضبوط است. معنايى كه به نظر ما رجحان دارد اينست كه «اِله» به معناى «پرستيدنى» يا «شايسته عبادت و اطاعت» است مانند «كتاب» به معناى «نوشتنى» و چيزى كه شأنيّت نوشتن را دارد.

طبق اين معنى، الوهيّت صفتى است كه براى انتزاع آن بايد اضافه عبادت و اطاعت بندگان را نيز در نظر گرفت. و هر چند گمراهان، معبودهاى باطلى را براى خودشان برگزيده‌اند اما كسى كه شايستگى عبادت و اطاعت را دارد همان كسى است كه خالق و ربّ ايشان مى‌باشد. و اين حدّ نصاب اعتقادى است كه مى‌بايست هر كسى درباره خداى متعال داشته باشد يعنى علاوه بر اينكه خدا را به عنوان واجب الوجود و آفريدگار و كردگار و صاحب اختيار جهان مى‌شناسد بايد او را شايسته عبادت و اطاعت نيز بداند و به همين جهت، اين مفهوم در شعار اسلام (لا اله الاّ الله) اخذ شده است.

پرسش

1- ارتباط صفات ذاتيّه و فعليّه، و كيفيت بازگشت آنها به يكديگر را بيان كنيد.

2- به چه لحاظى صفات فعليّه، مقيّد به قيود زمانى و مكانى مى‌شوند؟

3- مفهوم خالقيّت را شرح دهيد و فرق آن را با ايجاد و ابداع، بيان كنيد.

4- چرا نمى‌توان براى «آفريدن» مصداق عينىِ زائد بر ذوات مخلوقات در نظر گرفت؟

5- مفهوم ربوبيّت را بيان كنيد.

6- اقسام ربوبيّت را شرح دهيد.

7- تلازم خالقيّت و ربوبيّت را توضيح دهيد.

8- مفهوم الوهيّت و تلازم آن را با خالقيّت و ربوبيّت، بيان كنيد.