پرسش ما از آنان اين است كه آيا شما احكامى مانند اين قضيه كه «الف علت است براى جيم» داريد و آيا شما معنا و مفهوم اين قضايا را ادراك مي‌كنيد؟ گمان نمي‌كنم هيچ انسان عاقلى وجود قضايايى از قبيل مسأله عليت چيزى براى چيز ديگر را انكار كند. سپس از آنها سؤال مي‌كنيم كه چگونه مفهوم عليت و سببيت را شناختيد؟ اين مفهوم را از چه چيزى اخذ كرديد و كدام حس بود كه مفهوم عليت را به شما شناساند؟ آنها جواب مي‌دهند وقتى ديديم به هنگام حضور يك عامل و سبب خاص، اثر خاصى ظاهر مي‌شود، اين معلول را به آن علت نسبت داده و مي‌گوييم اين علت آن است؛ مثلا آتش ايجاد كننده حرارت است و ما مي‌گوييم كه آتش، علّت حرارت است.

دوباره از آنها مي‌پرسيم كه در آتش چه ديديد؟ آنچه شما ديديد اين بود كه آتش شعله‌ور شده است و حرارت، به وجود مي‌آيد. حال چگونه فهميديد كه بين شعله‌ور شدن آتش و به وجود آمدن حرارت ارتباط حقيقى وجود دارد؟ آنچه مشاهده مي‌شود ـ به كمك حس باصره و حس لامسه ـ اين است كه آتش شعله مي‌كشد و حرارت به وجود مي‌آيد، اما عليت آتش براى ايجاد حرارت به وسيله كدام حس درك مي‌شود؟

جواب مي‌دهند عليت همان تعاقب دو چيز است؛ يعنى حرارت متعاقب شعلهور شدن آتش به وجود مي‌آيد؛ بنابراين عليت معنايى جز تعاقب (در پى آمدن) دو پديده ندارد.

اينك از آنها سؤال مي‌شود كه گاهى دو پديده متقارن هستند و تعاقبى در ميان آنها نيست و با اين حال، حكم مي‌كنيم كه يكى علّت ديگرى است. مثلا ما كليد را مي‌چرخانيم و در باز مي‌شود. در اين جا سه پديده: حركت دست، چرخش كليد و باز شدن در را با هم متقارن مي‌بينيم و همه