فقه و شريعت اسلامى داريم كه بر اساس آن، هر حكمى كه موجب ضرر و زيان گردد برداشته مى‌شود. اين قاعده مصاديق و موارد بسيار فراوان و متعددى در فقه دارد. براى مثال، كسى كه وضو گرفتن برايش ضرر دارد، لازم نيست وضو بگيرد و بايد تيمم كند. يا اگر كسى مريض است و روزه برايش ضرر دارد روزه بر او واجب نيست و مى‌تواند هرگاه بهبودى پيدا كرد قضاى آن را به جا بياورد.

تقيه و جايگاه آن در اسلام

در همين باره، يكى از مباحث مهمى كه مطرح مى‌شود مسأله «تقيه» است كه از احكام مهم در فقه اسلام و به ويژه فقه شيعه به شمار مى‌رود. بر اساس اين حكم انسان مى‌تواند (و بلكه واجب است) براى حفظ جان خويش، ايمان و اعتقاد خود را مخفى كند و با اين كه قلباً مؤمن و مسلمان است، به دين و مذهب ديگرى تظاهر نمايد.

تقيه از احكام مسلّم و قطعى اسلام است و در قرآن كريم بدان تصريح شده است. اين مسأله در اسلام، اولين بار در مورد عمّار پيش آمد. عمار ياسر از بزرگان صحابه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)بود كه در جنگ صفين در ركاب اميرالمؤمنين(عليه السلام) به شهادت رسيد. او و پدر و مادرش ياسر و سميّه، جزو اولين مسلمانان صدر اسلام هستند. مشركان مكه به سراغ ياسر و سميه آمدند و از آنها خواستند كه اظهار كفر نمايند و از اسلام تبرّى بجويند. آنها از اين كار امتناع ورزيدند. مشركان به شكنجه و آزار آن دو پرداختند، اما ياسر و سميّه حتى در زير شكنجه حاضر به تبرّى از پيامبر(صلى الله عليه وآله) و اسلام و اظهار كفر نشدند و سرانجام نيز زير شكنجه به شهادت رسيدند. در اين بين، فرزند آنها عمار به ظاهر اظهار كفر كرد و از اسلام تبرّى جست و به اين وسيله جان خود را نجات