اگر مبارزه با مال كارساز نبود آن‌گاه بايد سلاح برداريد و آماده جان‌فشانى شويد و به جهاد با جان اقدام كنيد. با اين همه، ممكن است در ميدان‌ها و شرايطى، نه مال و نه جان كارآيى نداشته باشد و خطر دشمن را دفع نكند و لازم باشد كه با زبان و قلم وارد عرصه شويد و از دين و اسلام دفاع كنيد. از همين‌جا مى‌توان پى برد كه چرا ائمه ما(عليهم السلام) فرموده‌اند:

مِدَادُ الْعُلَماءِ أَفْضَلُ مِنْ دِماءِ الشُّهَدَاءِ؛[1] قلم و مداد علما از خون شهدا برتر است.

روايتى در تبيين فضيلت جهاد فرهنگى

براى آن‌كه اهميت جهاد فرهنگى بيشتر روشن شود مناسب است در اين‌جا روايتى را مرور كنيم:

يكى از مسائلى كه در روايات ما مورد تأكيد قرار گرفته بحث مرزبانى و حفظ ثغور كشور اسلامى است. يكى از دعاهاى صحيفه سجاديه نيز «دعائه لاهل الثغور» است كه امام سجاد(عليه السلام) براى مرزبانان كشور اسلامى دعا مى‌كند. خلفاى اموى و عباسى نيز يكى از امورى را كه براى كشاندن مردم به جنگ‌ها و كشورگشايى‌هاى خود دستاويز قرار مى‌دادند همين مرزبانى و حفظ ثغور بود. آنان به بهانه اين‌كه فلان جا قوم روم است، جاى ديگر قوم ترك است و فلان منطقه قوم ديلم، و قصد حمله به مرزهاى كشور اسلامى را دارد، مردم را بسيج مى‌كردند و به جبهه و