درخواست امامت متقين در تحليلى عميق‌تر

اگر بخواهيم اهميت و جايگاه اين دعاى عبادالرحمان به خوبى روشن شود، بايد به عقب‌تر بازگرديم و آن را در پرتو اصول و كليات جهان‌بينى اسلامى مورد توجه قرار دهيم. نگاه اسلام به كل جهان هستى، نگرش آن نسبت به انسان و هدف از آفرينش وى و چيستى كمال او، ديدگاه اسلام در مورد هدف بعثت انبيا، و مسائلى از اين قبيل، اصول و كلياتى هستند كه ما اجمالا مطالبى درباره آنها مى‌دانيم. اما اين آگاهى اجمالى كافى نيست و بايد سعى كنيم تا حدى كه برايمان ميسور است آن را به معرفت تفصيلى تبديل كنيم. كار علما و حوزه‌هاى علميه و اين‌گونه جلسات و مباحث همين است كه اين معارف اجمالى با وضوح و تفسير و تفصيل بيشتر بيان شود تا هم آنها را بهتر درك كنيم و هم بتوانيم به خوبى از عهده دفاع از آنها برآييم.

درباره آفرينش انسان و هدف از خلقت او، در سال‌هاى گذشته و در مباحثى كه در همين سلسله جلسات داشتيم به تفصيل سخن گفتيم. قرآن كريم در آيه‌اى با صراحت تمام، هدف از آفرينش انسان را اين‌گونه بيان مى‌كند:

وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الإِْنْسَ إِلاّ لِيَعْبُدُونِ؛[1] و جن و انس را نيافريدم جز براى اين‌كه مرا بپرستند.

خداى متعال مى‌فرمايد، نه تنها انسان‌ها، بلكه جنيان را نيز جز براى يك هدف بيشتر نيافريدم، و آن هم اين است كه: لِيَعْبُدُون؛ تا مرا عبادت كنند. البته به قرينه آيات ديگرى كه در اين زمينه وجود دارد، در مجموع مى‌دانيم كه «عبادت» هدف نهايى خلقت انسان نيست، بلكه از اهداف متوسط و مقدماتى آن است. از ديگر اهداف مقدماتى خلقت انسان، هدفى است كه در ضمن اين آيه به آن اشاره شده است:

الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُور؛[2] آن كس كه مرگ و زندگى را پديد آورد تا شما را بيازمايد كه كدامتان نيكوكارتريد، و او است نفوذناپذير آمرزنده.

در اين آيه «امتحان» و «آزمايش» را هدف خلقت انسان معرفى كرده است؛ اما روشن